ส่วนตัวผมมองว่า ปืนใหญ่ในยุคศ 17 หรือก่อนหน้านั้น รวมถึงปืนคาบชุดไฟนี่ โคตรจะโอเวอร์เรทเลย สมัยนั้นดินปืนมันไม่ได้ดีขนาดที่หลายคนคิดนะ
โดนน้ำกระสุนก็เปียกแล้ว ก่อน ศ 16 นี่ เหล็กสมัยนั้นยิ่งแย่ ทหารม้าหนักยุคนั้นมาเจอปืนยุคเราคงพรุน ปืนสมัยนั้นน้ำหนักก็เหลือรับ
ปืนใหญ่มาน่ากลัวก็ช่วงท่านนโปปฏิรูปการทหารนั้นละ ปราบได้ทั้งยุโรป
ส่วนที่อันเดอร์เรทก็อาวุธจีนช่วงหลังมองโกลมา ราชวงศ์หมิงเอาชนะมองโกลมาได้ ก็ปรับปรุวทัพม้า ยิ่งทหารต้าชิงเอาธนูไปอัพให้โหด
ยิ่งกว่าของมองโกล เรือจักรในจีนก็มาช่วงต้าหมิง นี่ถ้าเจิ้งเหอไม่โดนเบรค จีนจะโหดกว่านี้ อีกอย่าง
กายวิภาคจีนก็ไม่ใช่ปาหี่ ยาจีนโบราณหลายชนิดมช้ได้จริงนะเออ