ซิฟิลิส (Syphilis) คือหนึ่งในโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่มีความรุนแรงที่สุดตลอดช่วงครึ่งสหัสวรรษที่ผ่านมา ส่วนที่มาของชื่อซิฟิลิส มาจากกวีเรื่อง ‘Syphilis sive morbus Gallicus’ ของแพทย์ชาวอิตาลี จิโรลาโม ฟรากัสโตโร (Girolamo Fracastoro) ที่ตีพิมพ์ในปี 1530 เรื่องราวของซิฟิลุส (Syphilus) คนเลี้ยงแกะที่ป่วยด้วยโรคชนิดนี้
มีเรื่องที่น่าสนใจคือ ก่อนที่ซิฟิลิสจะเป็นชื่อที่รู้จักกันโดยทั่วไป ตามแต่ละพื้นที่ต่าง ๆ จะมีชื่อที่ใช้เรียกโรคชนิดนี้ที่แตกต่างกัน โดยชื่อเหล่านี้จะตั้งชื่อตามดินแดนที่พวกเขาเชื่อว่า เป็นต้นตอของโรค
การระบาดของซิฟิลิสที่ถูกบันทึกไว้ครั้งแรก เกิดขึ้นในปี 1495 ระหว่างที่ฝรั่งเศสทำสงครามกับเมืองเนเปิลส์ในอิตาลี แพทย์ชาวอิตาลีเรียกโรคนี้ว่า ‘il mal francese’ หรือ ‘โรคฝรั่งเศส’ เพราะเชื่อว่าทหารฝรั่งเศสคือต้นตอของโรค เช่นกันกับฝรั่งเศสที่ก็เรียกโรคนี้ว่า ‘โรคเนเปิลส์’ เพราะเชื่อว่าชาวเมืองเนเปิลส์เป็นต้นตอของโรค
เมื่อซิฟิลิสแพร่ระบาดในยุโรป ในดินแดนนครรัฐของเยอรมัน สแกนดิเนเวีย สเปน ไอซ์แลนด์ เกาะครีต รวมถึงไซปรัส ได้เรียกโรคนี้ว่า ‘โรคฝรั่งเศส’
ส่วนอังกฤษและไอร์แลนด์ก็เรียกนี้ว่า ‘โรคฝรั่งเศส’ รวมถึง ‘โรคสเปน’ หรือ ‘โรคกัสตีย่า’ (Castilian Disease) ตามชื่ออาณาจักรที่ครองอำนาจในสเปนตอนนั้น ส่วนเพื่อนบ้านอย่างสกอตแลนด์ก็ตั้งชื่อโรคตามภาษาพวกเขาว่า grandgore ที่แปลว่า ‘โรคฝีใหญ่’
ขณะที่ในแอฟริกาเหนือ โปรตุเกส เนเธอร์แลนด์ และเดนมาร์ก เรียกโรคนี้ว่า ‘โรคสเปน’ ข้ามมาที่โปแลนด์ที่เป็นศัตรูกับเยอรมัน ก็เรียกโรคนี้ว่า ‘โรคเยอรมัน’ และรัสเซียที่เป็นศัตรูกับโปแลนด์ก็เรียก ‘โรคโปแลนด์’
ในจักรวรรดิออตโตมันและอนุทวีปอินเดียเรียกซิฟิลิสว่า โรคยุโรป โรคคริสเตียน รวมถึงโรคแฟรงก์ ส่วนจีนเรียกโรคนี้ว่า ‘โรคกวางตุ้ง’ รวมถึงผื่นหรือแผลกวางตุ้ง เพราะเชื่อว่า การระบาดของซิฟิลิสในจีนเริ่มต้นที่เมืองท่าในมณฑลกวางตุ้ง และญี่ปุ่นเรียกโรคนี้ว่า ‘โรคจีน’ หรือ ‘โรคโปรตุเกส’
ส่วนการแพร่ระบาดของซิฟิลิสในโลกใหม่หรือทวีปอเมริกาในศตวรรษที่ 15 มีอยู่สองทฤษฎีที่ใช้อธิบาย ทฤษฎีแรกบอกว่า ซิฟิลิสก็ติดตัวไปพร้อม ๆ กับชาวยุโรปที่เดินทางไปยังทวีปอเมริกา ส่วนอีกทฤษฎีบอกว่า ซิฟิลิสมีอยู่นานแล้วในทวีปอเมริกา แต่คนพื้นเมืองอาจจะยังเข้าใจว่า ซิฟิลิสเป็นโรคเรื้อนชนิดหนึ่งเท่านั้น
-----
อ้างอิง
• Big Think. Syphilis: a disease so nasty that it was named after foreigners and enemies.
https://bigthink.com/strange-maps/syphilis-name/?fbclid=IwAR2EjfM6soZvbs-Or_BIco0hb8WAtjdSLolZTmBLeOCwfUwVzGj8BGWZe50_aem_AWq54fdqUX2D0VUwbWpoGvRP3Wy8qfTE6_Nr6Puz9gRTtbgIl53fWkw0yfIvKRGQAlUfNxyXohf8O3wkEaqgzDg3https://www.facebook.com/photo/?fbid=933288798803570&set=a.439959818136473 
