18 มิถุนายน 1815 กองทัพพันธมิตรของสหราชอาณาจักรและปรัสเซียเอาชนะกองทัพฝรั่งเศส ในสมรภูมิวอเตอร์ลู (Battle of Waterloo) ความพ่ายแพ้ของฝรั่งเศสนำไปสู่จุดจบของจักรวรรดิฝรั่งเศสและอำนาจของจักรพรรดินโปเลียน
มีบันทึกว่ามีทหารกว่า 20,000 คนที่เสียชีวิตจากการรบวันนั้น แต่เชื่อหรือไม่ว่า จนถึงปัจจุบันนักโบราณคดีค้นพบโครงกระดูกของทหารที่เสียชีวิตที่วอเตอร์ลูเพียงแค่สองร่างเท่านั้น
แล้วศพทหารเป็นหมื่น ๆ คน หายไปไหนจากสมรภูมิวอเตอร์ลู คำตอบที่เป็นไปได้ก็คือ ศพเหล่านี้ถูกนำไปทำเป็นปุ๋ย
ในช่วงต้นศตวรรษที่ 19 ปุ๋ยการเกษตรที่ทำจากกระดูกสัตว์ได้รับความนิยมในยุโรป เพราะเป็นปุ๋ยที่อุดมด้วยแคลเซียมที่เป็นแร่ธาตุชั้นดีให้กับผลผลิต
แต่เมื่อมีความต้องการปุ๋ยจำนวนมาก กระดูกสัตว์จึงไม่เพียงพอ ดังนั้นศพทหารจากสมรภูมิรบจึงเป็นทางเลือกที่ใช้แทนกระดูกสัตว์
มีบันทึกว่า ศพทหารและม้าที่ตายที่วอเตอร์ลูรวมถึงสมรภูมิอื่น ๆ ในช่วงสงครามนโปเลียน อย่างเช่นออสเตอร์ลิทซ์ (Austerlitz) ไลป์ซิก (Leipzig) ศพเหล่านี้ถูกนำเข้ามาที่อังกฤษผ่านท่าเรือเมืองฮัลล์ (Hull) ก่อนนำไปบดในเมืองดอนคาสเตอร์ (Doncaster) เพื่อผลิตเป็นปุ๋ยต่อไป
เรื่องนี้สอดคล้องกับการศึกษาของโทนี่ พอลลาร์ด (Tony Pollard) นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยกลาสโกว์ ประเทศสกอตแลนด์ ในวารสาร Journal of Conflict Archaeology ที่ตีพิมพ์ในปี 2022 ที่ระบุว่า มีการนำศพทหารที่วอเตอร์ลูไปทำเป็นปุ๋ยจริง โดยอ้างอิงหลักฐานจากหนังสือพิมพ์หลายฉบับในช่วงเวลานั้น
“กระดูกมนุษย์และกระดูกสัตว์มากกว่าหนึ่งล้านบุชเชล (หน่วยตวงประเภทหนึ่ง) ถูกนำเข้าจากยุโรปมายังท่าเรือฮัลล์” บางส่วนจากหนังสือพิมพ์ The London Observer ในปี 1822
ไม่ได้มีแค่ศพที่ถูกผลิตเป็นปุ๋ยเท่านั้น เพราะฟันจากศพทหารเองก็ถูกนำไปทำเป็นฟันปลอม โดยในอังกฤษฟันปลอมเหล่านี้ถูกตั้งชื่อว่า ฟันวอเตอร์ลู (Waterloo teeth) แต่เอาเข้าจริง ๆ เรื่องนี้ไม่ได้แปลกอะไร เพราะฟันปลอมในช่วงเวลานั้น บางส่วนก็ทำจากฟันของคนจริง ๆ ที่เสียชีวิต
นอกจากนี้ศพทหารอาจถูกลักลอบนำไปขายให้กับวิทยาลัยแพทย์หลายแห่ง เพื่อใช้ในการเรียนการสอนของนักศึกษาแพทย์
ไม่เพียงแค่นั้น ในวารสารประวัติศาสตร์เบลเยี่ยม (Journal of Belgian History) ในปี 2023 ยังเปิดเผยว่า ในช่วงที่อุตสาหกรรมผลิตน้ำตาลกำลังบูมในเบลเยี่ยมช่วงกลางทศวรรษ 1830 กระดูกของทหารและม้าจากวอเตอร์ลูถูกนำไปทำเป็นปุ๋ยเพื่อปลูกหัวซูการ์บีท (Sugar Beet) ที่ใช้ผลิตน้ำตาล รวมถึงกระดูกยังถูกใช้สกัดน้ำตาลให้ขาวอีกด้วย
“การค้ากระดูกกลายเป็นธุรกิจที่สร้างความร่ำรวย ซึ่งเป็นข้อเท็จจริงที่มีการถกเถียงกันหลายครั้งในรัฐสภา (เบลเยี่ยม) ทรัพยากรที่สำคัญนี้ มีคุณค่ามากจนการส่งออกและการแสวงหาผลประโยชน์อย่างผิดกฎหมายกลายเป็นเรื่องปกติ” ส่วนหนึ่งจากวารสาร
-----
อ้างอิง
• History Extra. Were the pulverised bones of soldiers and horses who died at the battle of Waterloo sold as soil fertiliser?.
https://www.historyextra.com/period/were-the-pulverised-bones-of-soldiers-and-horses-who-died-at-the-battle-of-waterloo-sold-as-soil-fertiliser/?fbclid=IwAR3urhOsTo2YJ8EAEGV1lyJsyn_oorDrHf4fW0TEnhDrlfm0WzL6N3ekplk• Metro. Mystery of the 20,000 missing Waterloo bodies finally solved – and it’s grim.
https://metro.co.uk/2023/12/18/mystery-20-000-missing-waterloo-bodies-finally-solved-19992380/?fbclid=IwAR2GKliBQJSRzmYezHZsfCA42VVvzC6Xr4-JkI4HrbFp5PAuzq_IKxtZoN4• Discovery Magazine. Scientists May Have Found Where the Bodies of Waterloo Went.
https://www.discovermagazine.com/the-sciences/scientists-may-have-found-where-the-bodies-of-waterloo-went?fbclid=IwAR0S4dM1pag7jSdEUvHr4TWtOQyUFpw-UcWxunuSVW-fa0ZPgAvoLae42DMhttps://web.facebook.com/photo/?fbid=901848735280910&set=a.439959818136473 
