เกริ่นกันก่อนละกัน ระบอบประชาธิปไตย ที่ทุกคนทั้งในไทยและต่างประเทศคุ้นชินนั้น จะแบ่งเป็น 2 แบบใหญ่
1.Democratic Capitalism(ประชาธิปไตยแบบทุนนิยม) ได้แก่ อเมริกา ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ เป็นต้น
ซึ่งหลักการของตลาดทุนนิยมก็คือใครทำมากได้มาก ทำก่อนได้ก่อน (ต้องทำอย่างฉลาดด้วยนะ) เป็นประชาธิปไตยที่ได้รับความนิยมมากที่สุดและเป็นพื้นฐานมากที่สุด และบางครั้งบางธุรกิจอาจจะมีการผูกขาดกับสัมปทาน(Concession) และบางตระกูล เช่น เมกาก็จะมี 3 ตระกูลใหญ่ คือ คาเนกี,มอร์แกน และร็อกกี้เฟลเลอร์, ส่วนญี่ปุ่นก็จะเป็นตระกูลเก่าแก่ต่างๆที่ผันตัวมาเป็นนักธุรกิจในช่วงหลังสงคราม, เกาหลีก็จะมีธุรกิจซัมซุงของตระกูลลี หรือ ฮุนไดกรุ๊ปของตระกูลชัง
2.Social Democracy (ประชาธิปไตยแบบสังคมนิยม) อันนี้คนมักเข้าใจสับสนผิดว่าเป็นคอมมิวนิสต์ แต่แท้จริงแตกต่างกันมาก แนวคิดของสังคมนิยมก่อกำเนิดจากชนชั้นแรงงานและอิทธิพลของชาวไวกิ้งของสแกนดิเนเวีย หลักการนี้คือรัฐมีหน้าที่สร้างสวัสดิการที่ดีแก่ประชาชน ที่เรามักเรียกติดปากว่า รัฐสวัสดิการ นั่นแหละ รวมถึงรัฐมีอำนาจในการแทรกแซงธุรกิจบางอย่างที่เกี่ยวข้องกับสาธารณูปโภคและการขนส่ง ส่วนประเทศที่ใช้แนวทางนี้ได้แก่ ประเทศแถบสแกนดิเนเวีย(นอร์เวย์, เดนมาร์ก และสวีเดน) รวมถึงประเทศทางยุโรปตะวันออกที่เกิดใหม่ ได้แก่ เอสโตเนีย ฯลฯ
แต่ปัจจุบันเมื่อปี 2014 ท่ามกลางความขัดแย้งที่ร้อนระอุของตะวันออกกลาง เช่น ตุรกี ซีเรีย อิรัก ก็ได้เกิดระบอบใหม่ที่กำลังทดลองใช้ทางเหนือและตะวันออกของประเทศซีเรีย ซึ่งเขตใหม่นี้ ถูกเรียกว่า "สหพันธ์ประชาธิปไตยอิสระทางเหนือและตะวันออกของซีเรีย" หรือ เรียกกันสั้นๆว่า"โรจาว่า(Rojava)"
สังเกตว่าผมใช้คำว่า "สหพันธ์" ไม่ได้ใช้คำว่า "สหพันธรัฐ" ผมไม่ได้พิมพ์ผิดหรอกครับ แต่มันเป็นอย่างนี้จริงๆ คือ คนที่นี่เขาไม่เชื่อในระบบของรัฐชาติเสียด้วยซ้ำ
(แค่เห็นภูมิประเทศก็เสียวตีนจากเพื่อนบ้านแล้ว
)
Credit : ชาแนล พูด
ด้วยระบอบแบบใหม่ที่เรียกว่า Direct Democracy แปลเป็นไทยว่า ประชาธิปไตยสายตรง หรือ ประชาธิปไตยแบบสุดทาง (สุดทางแบบสุดๆ)
ระบบการเมืองและการบริหารถามว่ากลไกของระบอบนี้ทำงานอย่างไร ผมขอให้ทุกคนลบภาพจำที่ทุกคนต้องเลือกตั้งทุกๆ 4 ปี และพอได้รัฐบาล เราก็มีหน้าที่เป็นคนดูนั่งชม ถ้าชมแล้วไม่พอใจคุณก็ประท้วง เลือกตั้งใหม่
แต่ระบอบ Direct Democracy นั้น ไม่มีพรรคการเมือง ไม่มีประมุข ไม่มีนายก หรือตำแหน่งทางการเมืองใดๆ เราจะไม่ใช่ผู้ชมอีกแล้ว แต่เราคือผู้เล่นเอง
ด้วยกลไกการกระจายอำนาจอย่างสูงสุด(สุดในรุ่น) ด้วยการแบ่งเป็นหน่วยย่อยที่สุดที่เรียกว่า "ชุมชน" หรือ "คอมมูน" เป็นระบบแบบ Bottom to Top ไม่ใช่ Top-Down แบบที่เราคุ้นชิน
แต่ละคอมมูนมีอำนาจที่แยกจากกันแต่ละคอมมูน กล่าวคือ แต่ละคอมมูนจะมีกฎหมายเป็นของตัวเอง ออกกฎหมายเอง มีอำนาจบริหารเป็นของตนเองแยกจากกันโดยเด็ดขาด
และเกี่ยวกับเรื่องต่างๆ เขาจะมีการโหวตตัวแทนขึ้นมาเป็นคณะกรรมการด้านต่างๆ เช่น สาธารณสุข ความปลอดภัยสาธารณะ หรือ เกษตรกรรม
คนทุกคนในชุมชนที่อยู่ในคณะกรรมการจะต้องประชุมเพื่อหาแนวทางแก้ไขปัญหาและนำไปปฏิบัติ (เขาประชุมกันบ่อยมาก)
ที่นี่ไม่มีแม้แต่ทหาร หรือ ตำรวจ อย่างที่ผมบอกไงว่าที่นี่เขาไม่เชื่อคำว่ารัฐชาติ ดังนั้นคุณทุกคนนั่นแหละมีหน้าที่รักษาความปลอดภัยในชุมชนแบบเวียนกันเป็น
ไม่เว้นแม้แต่ผู้หญิงก็ต้องเป็นเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย
บางคนอาจจะสงสัยถามว่า เฮ้ย แล้วจะอยู่รอดได้ไงประเทศข้างๆ แม่งก็เดือดทั้งนั้น ทั้งอิรัก ซีเรีย ตุรกี แถมแนวหน้า ISIS ก็อยู่ที่นั้น
แต่นั่นแหละ เก๋าไม่เก๋า ที่นี่ก็สามารถรับมือและทนอยู่ได้มาตั้งแต่ปี 2014 จนถึงปี 2021 แล้ว แสดงให้เห็นถึงระบบที่แน่เอาเรื่องอยู่เหมือนกัน
(งัดกับ ISIS กับรัฐบาลซีเรียได้ก็ไม่ใช่ธรรมดา)
่
ระบบเศรษฐกิจส่วนระบบเศรษฐกิจ ผมขอให้ทุกคนลืมภาพของระบบทุนนิยม กับ คอมมิวนิสต์ออกไปจากหัวเลย เพราะ มันไม่ใช่ทั้งสองอย่าง
ไม่ใช่ระบบทุนนิยมที่ประธานบริษัทจะรวยคนเดียว หรือ คอมมิวนิสต์ที่ทุกธุรกิจรัฐจะถือหุ้น มันไม่ใช่อะไรแบบนั้นเลย
แต่ที่โรจาว่า มันใช้ระบบที่เรียกกันว่า Co-op หรือ พูดง่ายๆคือการร่วมหุ้นส่วนกัน
สมมุติว่าคุณไปเที่ยวโรจาว่า คุณเดินเข้าร้านสะดวกซื้อและเห็นพนักงานในร้านทั้งหมด 10 คน
ไอ้ 10 คนนั้นแหละ คือ เจ้าของร้านสะดวกซื้อ นะครับ พนักงานนี่แหละคือเจ้าของร้านสะดวกซื้อซะเอง
10 คนนั้น จะออกเงินทุนร่วมกัน หรือแบกภาระเป็นหนี้ร่วมกัน มีความเป็นเจ้าของร่วมกันในธุรกิจนั้น
และระบบการจ่ายเงินเดือน มันก็ไม่ใช่เงินเดือนแบบลูกจ้างที่เราเข้าใจด้วย แต่มันคือเงินปันผลที่เกิดจากกำไรของกิจการนั้นๆ(นึกภาพซื้อหุ้นกินปันผลนั่นแหละ)
แต่อาจจะเป็นการปันผลถี่แบบทุกเดือน นั่นหมายความว่า ถ้า 10 คนทำงานไม่ดี ธุรกิจร่วมกันของ 10 คน มันก็เจ๊งไปด้วยกัน
ถ้าไม่อยากให้เงินลงทุนของตัวเองหาย ก็ต้องขยันทำให้ธุรกิจที่มีส่วนของตนเองเป็นเจ้าของก้าวหน้า ส่วนการแบ่งงานเป็นไปตามความถนัดของแต่ละคนที่เป็นหุ้นส่วน
ทำมากก็ได้มาก ทำน้อยธุรกิจตนเองก็เจ๊งง่ายๆ แค่นั้น
จริงๆ เขาก็ไม่ได้ห้ามที่เราจะทำธุรกิจแบบทุนนิยมนะครับ คือ อยากรวยคนเดียว ลงทุนคนเดียวก็ได้นะครับ แต่คุณก็จะต้องทำคนเดียว ไม่มีลูกจ้าง
เพราะที่นี่เขาถือระบบ Co-op ทุกคนที่สนใจธุรกิจนี้ก็จะร่วมลงขันลงทุนเป็นผู้ถือหุ้นและก็เป็นพนักงานในคราวเดียวกัน
ระบบการลงทุนก่อสร้างสิ่งก่อสร้างสาธารณประโยชน์ส่วนระบบสาธารณูปโภคขนาดใหญ่ที่ชุมชนเดียวทำไม่ไหว ชุมชนก็จะร่วมมือกับหลายชุมชนช่วยกันลงขันกัน
เช่น สมมุติว่า ชุมชน A อยากสร้างโรงพยาบาล แต่ไม่เงินทุนลงทุนเพียงพอ แต่ชุมชน B กับ C ก็อยากได้โรงพยาบาลสำหรับชุมชนพวกเขาเช่นกัน
ชุมชน A, B และ C ก็จะมานั่งคุยกัน และไปตกลงกับคนในชุมชนตัวเองว่าเอาปะ ถ้าคนในชุมชนทั้งสามตกลง ทั้งสามชุมชนก็จะออกเงินลงทุนและแบกรับภาระหนี้ด้วยกัน
และจะมีแค่คนของชุมชน A, B และ C เท่านั้นที่สามารถใช้โรงพยาบาลได้เต็มที่และมีสิทธิพิเศษ เช่น คนจากชุมชน A,B และ C จะได้นอนเตียง VIP
ขณะที่ชุมชนอื่นใช้ได้แต่ไม่มีสิทธิพิเศษเท่ากับคนจากชุมชน A,B และ C เช่น ถ้าคนนอกชุมชนนอนโรงพยาบาล ก็อาจจะได้เตียงอนาถาแทน
ระบบของโรจาว่า กำลังพิสูจน์สิ่งที่ทุกคนกำลังสบประมาทว่า Direct Democracy เป็นเพียงแค่ทฤษฎี แต่ตอนนี้เข้าปีที่ 6 ย่างเข้าปีที่ 7 แล้ว
มาลุ้นว่า เขตสหพันธประชาธิปไตยอิสระแห่งตอนเหนือและตะวันออกของซีเรีย หรือ โรจาว่า จะไปได้ไกลมากแค่ไหน
ปล. อ๋อ ลืมบอกว่าตอนนี้มีนักวิจัยหลายคนเข้าไปศึกษาในโรจาว่ากันมากมาย ขนาดใน Reddit ยังมีช่องเลย
ปล.2 จริงๆ ประเทศไทยก็มีอะไรคล้ายๆกัน คือ ชุมชนคลองไทร แต่ไม่ใช่ระบบ Direct Democracy แบบโรจาว่าเต็มรูปแบบ
(แต่ที่ต้องทำก็เพื่อความอยู่รอดของคนในชุมชนคลองไทร คล้ายกับโรจาว่าที่ต้องอยู่รอดท่ามกลางดงตีนจากประเทศตะวันออกลางที่เคร่งศาสนา)
โรจาว่า กำลังจะเป็น สหพันธ์ออบส์ ในกันดั้มซี้ด 555 ที่เป็นกลางกับทุกฝ่าย(ยิ่งกว่ากันดั้มซี้ดอีก แม้แต่ผู้นำแม่งก็ไม่มี)
ลิ้งค์ Reddit Rojava บอร์ดนี้โพสต์ความเป็นไปและแจ้งข่าวคราวของโรจาว่าแก่ชาวโลกที่กำลังศึกษาระบบใหม่
https://www.reddit.com/r/rojava/รัฐธรรมนูญของโรจาว่า
https://peaceinkurdistancampaign.files.wordpress.com/2014/03/english-version_sc_revised-060314.pdf
