[quote/]
จริงๆผมว่าจีนต้องขอบคุณราชวงศ์ฮั่นมากกว่านะที่ทำไห้จีนค่อนข้างสงบสุขได้ยาวนานราว 400 ปี เกิดจากการปกครองที่มีเมตตาธรรม กดขี่น้อย ลดภาษีเหลือไม่กี่%ซึ่งจะเพิ่มอนต้องทำสงครามเท่านั้น ไม่เกณฑ์คนไปใช้แรงงานโหดๆจนตายอย่างสมัยฉิน สมัยฮั่นนี่เวลารบชนะก็ไม่จับประชากรผู้จำนนไปเป็นทาส ต่างกับฉินที่เกณฑ์คนมาสร้างกำแพงเมืองจีน สร้างสุสาน ปกครองกดขี่รีดนาทาเล้น จนกระทั่วทุกแคว้นก่อกบฏโค่นอำนาจหลังจิ๋นซีตาย
ส่วนทางยุโรป สมัยโรมันที่คาบยุคฉินกับฮั่น ปกครองโดยการกดขี่แบ่งชนชั้น โดยมีnoble อยู่บนจุดสูงสุด citizen รองลงมาเฉพาะ citizen เท่านั้นที่มีสิทธิโหรต และชนชั้นนี้ได้รับการสปอยด์จากชนชั้นปกครองเพื่อดูดคะแนนเสียง จนมีสุภาษิตว่า free bread and circus ใครอยากได้รับเลือกเป็นผู้แทนก็ต้องแจก พวกนี้จ่ายภาษีน้อยไม่ถูกเกณฑ์แรงงาน ชนชั้นถัดมาคือชนชั้นที่มีมากที่สุดคือ free men ชนชั้นนี้ถูกเก็บภาษีหนักกว่า และถูกบังคับใช้แรงงาน พวกนี้จะก่อจราจลเป็นประจำำ ส่วนต่ำสุดคือทาส ถูกบังคับใช้แรงงานหนักที่สุด เรียกว่าตายกันเกลื่อน โดยเฉพาะทาสในเหมืองและ กลาดิเอเตอร์ ซึ่งพวก freemen กับทาสที่มีจำนวนมากมักไม่ค่อยภักดีกับโรม เวลาโรมเสียอำนาจก็ไม่ลุกฮือกอบกู้ประเทศ ไม่เหมือนจีนหลังสมัยฮั่น จะปกครองต่างแคว้นด้วยความเท่าเทียมมากกว่า ทุกแคว้นต้องจ่ายภาษีเหมือนๆกัน การเกณฑ์แรงงานจะไม่มียกเว้นยามสงคราม ซึ่งก็โดนหมดทุกแคว้น เกณฑ์ทหารก็ทุกแคว้น ถือเป็นคนจีนเหมือนกันหมดคนมันเลยรวมเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันมากกว่า ขนาดปัจจุบันคนจีนยังเรียกตัวเองว่าชาวฮั่นเลย เมื่อถูกต่างชาติยึดครอง จีนจะรวมตัวกันสู้กอบกู้เอกราชได้ทุกครั้ง
ความแตกต่างทางชนชาติภาษาวัฒนธรรมของจีนยังมี อย่างคนจีนที่มาอยู่ไทยหลายชนชาติก็มีภาษาเฉพาะถิ่นตนเช่น ภาษาแต้จิ๋ว ภาษาแคะ ภาษาไหหลำำ และจีนยังมีชนชาติไทอาศัยทางตอนไต้ปัจจุบันก็ยังเล่นสงกรานต์กันอยู่เลย ส่วนเรื่องประวัติศาสตร์สงคราม การรบ ความแค้นก็ยังถูกบันทึกไว้อยู่ อย่างเราอ่านสงครามยุคจ้านกว๋อ ก็รับรู้ความโหดของแต่ละแคว้นเป็นอย่างดี ส่วนทางยุโรป สมัยโรมที่ก่อกบฏกันเพราะเชื้อชาติศาสนาต่างกันเยอะ แต่สมัยยุคกลางแต่ละชนชาติก็ปกครองตนเองการก่อกบฏมักเกิดจากการชิงอำนาจโดยชนชาติเดียวกัน
ฮั่นปกครองดีก็จริงครับ แต่เพราะฉินปูทางไว้ดีต่างหาก
ถ้าสังเกตุดีๆจะพบว่าพื้นที่ส่วนใหญ่ของจีนมาจาก ฉินรวมประเทศ
ถ้าดูที่แผนที่ ฮั่น กับฉิน จะพบว่าฉินใหญ่ราวๆ 70% ของอาณาเขตฮั่นได้
แค่ช่วงอายุของฉินซีขึ้นครองราช ราวๆ 27 ปีรวมจีน แล้วคุมต่ออีก 10 ปี
รวมราว 37 ปี มีพื้นที่เทียบเท่า 60-70% ของฮัน ที่ปกครองถึง 400 ปี
เรียกได้ว่าถ้าไม่มีฉินซีปูทางไว้ ผ่านไปอีกหลายร้อยปี ก็อาจจะยังรวมประเทศกันไม่ได้
แถมคนที่มาปกครองหลังจากล้มผู้นำที่โหดร้ายมากๆ ทำงานง่ายมาก
ขั้วอำนาจต่างๆ ก็โดนล้มไปก่อนเกือบหมด แค่ผ่อนปรน ชาวบ้านก็รัก
เหมือน 3ก๊ก ที่ยุคท้ายๆแม่ทัพเก่งๆตายไปเกือบหมดละ
แค่สุมาอี้สามารถยึดอำนาจจากตระกูลโจได้ ก็เหมือนครองจีนไปแล้วครึ่งนึง
